Η καλλιέργεια της τρούφας στην Ελλάδα
Η τρούφα με λίγα λόγια είναι ένα υπόγειο μανιτάρι που υπάρχει άγριο στη φύση, αλλά είναι δύσκολο να βρεθεί, λόγω του ότι δεν είναι εμφανές. Αποτελεί αυτή τη στιγμή ένα από τα ακριβότερα εδέσματα πάνω στη Γη. Στην Ζαγορά δεν έχει βρεθεί ακόμα, αισιοδοξώ ότι θα το ανακαλύψω γιατί τα δασικά είδη με τα οποία συμβιώνει υπάρχουν και στο χωριό μας. Όταν βρίσκω την ευκαιρία την αναζητώ ειδικά σε μέρη που υπάρχει δρυς, μέχρι στιγμής έχω ανακαλύψει πέντε υπόγεια είδη όχι όμως κάποιο είδος τρούφας. Το πιο κάτω κείμενο στην πλειονότητά του αποτελεί εισήγηση του κ. Διαμαντή Στέφανου, Φυτοπαθολόγου - Δασολόγου, Τακτικού Ερευνητή του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών ο οποίος μέσα από διαλέξεις σε πολλά μέρη της Ελλάδας προωθεί την καλλιέργεια τρούφας στη χώρα μας. Τα τελευταία χρόνια έχει μιλήσει σε αγρότες στο Δήμο Μουρεσίου και Αργαλαστής μετά από πρωτοβουλία των παραπάνω Δήμων και της Αναπτυξιακής Πηλίου.
Τι είναι οι τρούφες
Τρούφες ονομάζονται οι καρποφορίες μιας ομάδας Ασκομυκήτων που συμβιώνουν με τις ρίζες ανώτερων φυτών. Οι τρούφες είναι υπόγεια μανιτάρια, σχήματος κονδύλου και μεγέθους από 2-7 συνήθως εκατ., γκριζόμαυρα έως ωχρόλευκα, που παράγονται μέσα στο έδαφος σε βάθος από 6-15 περίπου εκατ.
Οι μύκητες που συμβιώνουν με τις ρίζες φυτών ονομάζονται μυκορριζικοί. Οι μυκηλιακές τους υφές περιβάλλουν τα λεπτά ριζικά τριχίδια των φυτών και απομυζούν από αυτά κυρίως υδατάνθρακες, ενώ οι ρίζες των φυτών ευεργετούνται ως προς την αύξηση της ικανότητάς τους να προσροφούν νερό από το έδαφος, αζωτούχες ουσίες και στοιχεία όπως κάλιο, φώσφορο, σίδηρο καθώς και ιχνοστοιχεία. Οι καρποφορίες των μυκορριζικών μυκήτων και επομένως και οι τρούφες εμφανίζονται πάντα τριγύρω από δένδρα.
Οι πρώτες αναφορές στις τρούφες ανάγονται στο 1880 π.Χ. και από τότε τα ιδιαίτερα διατροφικά τους χαρακτηριστικά εκτιμώνται από όλο τον κόσμο. Η μαύρη τρούφα Tuber melanosporum – Τούβερ το μελανόσπορο απέκτησε το όνομα «μαύρο διαμάντι», χαρακτηρισμός που δηλώνει τη μεγάλη αξία της. Οι βασιλείς της Μεσοποταμίας, οι Φαραώ και αργότερα οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι απολάμβαναν τις τρούφες που τις θεωρούσαν γευστικά μοναδικές. Ιστορικά θεωρείται ότι το «μάννα εξ ουρανού» στην Παλαιά Διαθήκη ήταν στην πραγματικότητα τρούφες του μύκητα Terfezia sp. που αναπτύσσεται ακόμη και στην έρημο. Οι Βεδουϊνοι μέχρι σήμερα χρησιμοποιούν τις τρούφες για τροφή και για φάρμακο για ερεθισμένα μάτια (συνήθης ασθένεια της ερήμου) (Τσιτσιπάτη 2004).
Για πολλά χρόνια οι τρούφες εθεωρούντο το «δώρο» των Γάλλων χοιροβοσκών όταν αυτοί έβγαζαν τους χοίρους σε δρυοδάση της περιοχής Perigord το φθινόπωρο για να βοσκήσουν βελανίδια. Καθώς οι χοίροι εντόπιζαν με την όσφρησή τους τα σημεία όπου υπήρχαν τρούφες και άρχιζαν να σκάβουν, οι χοιροβοσκοί επενέβαιναν και τις μάζευαν. (Διαμαντής 2003).
Σήμερα η συλλογή τρούφας γίνεται με ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά . Οι τρούφες αποτελούν την κορωνίδα της γεύσης και το όνειρο κάθε καλοφαγά. Φημισμένα εστιατόρια στην Ευρώπη, την Αυστραλία και τη Β. Αμερική αλλά και σε άλλες περιοχές του πλανήτη προσφέρουν θεσπέσια εδέσματα σε αστρονομικές τιμές. Οι τρούφες, ακόμη και σε πολύ μικρή ποσότητα, με το μοναδικό άρωμά τους, μετατρέπουν κοινές συνταγές σε μοναδικές απολαύσεις. Η τιμή της τρούφας στην Ευρωπαϊκή και Αμερικανική αγορά κυμαίνεται από 1.220 έως 7.000 € /χλγ. Δεν είναι σπάνια τα άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά που αναφέρουν τιμές μέχρι 8.000 € /χλγ. (Τα Νέα Σαββατοκύριακο 16/17 Ιουλίου 2005).
Δικαιολογημένα επομένως η έρευνα έχει στραφεί εδώ και χρόνια στην καλλιέργεια της τρούφας. Σήμερα, αν και η καλλιέργεια τρούφας στην Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, τις Βαλκανικές χώρες αλλά και στη Β. Αμερική και Ν. Ζηλανδία (Hall 1988) αποτελεί αναπτυσσόμενη, δυναμική και αποδοτική δραστηριότητα και η προσφορά τρούφας στην αγορά έχει αυξηθεί σημαντικά, εν τούτοις οι τιμές δε φαίνεται να έχουν μειωθεί. Είναι βέβαιο ότι η κατανάλωση τρούφας συμβαδίζει με την άνοδο του βιοτικού μας επιπέδου και επομένως αυξάνεται σταθερά και η ζήτηση ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες χώρες. Εκτιμάται ότι για αρκετές ακόμη 10ετίες η καλλιέργεια τρούφας θα αποτελεί ελκυστική διέξοδο για όσους ονειρεύονται να τα ..…οικονομήσουν εύκολα και γρήγορα!
Το ΕΘΙΑΓΕ με το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών προωθεί την καλλιέργεια τρούφας στη χώρα μας. Ενημερωτικές διαλέξεις έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία 8 χρόνια στο Αγρίνιο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, Σιδηρόνερο Ν. Δράμας, ΚΕΓΕ Δράμας, Ανήλιο Πηλίου Ν. Μαγνησίας, Τσοτύλι και Εμπόριο Ν. Κοζάνης, Γρίβα Ν. Κιλκίς, Ταξιάρχη Ν. Χαλκιδικής, κ.ά. Τεχνικές πληροφορίες δίνονται σε όλους τους ενδιαφερόμενους ενώ φυτείες έχουν ήδη ιδρυθεί σε διάφορες περιοχές της χώρες. Φυσική θερινή τρούφα Tuber aestivum βρέθηκε στο Ν. Δράμας γεγονός σημαντικό που ενισχύει την υπόθεση ότι φυσική τρούφα υπάρχει και σε δασικά οικοσυστήματα.
ΕΙΔΗ ΤΡΟΥΦΑΣ
Η τρούφα με λίγα λόγια είναι ένα υπόγειο μανιτάρι που υπάρχει άγριο στη φύση, αλλά είναι δύσκολο να βρεθεί, λόγω του ότι δεν είναι εμφανές. Αποτελεί αυτή τη στιγμή ένα από τα ακριβότερα εδέσματα πάνω στη Γη. Στην Ζαγορά δεν έχει βρεθεί ακόμα, αισιοδοξώ ότι θα το ανακαλύψω γιατί τα δασικά είδη με τα οποία συμβιώνει υπάρχουν και στο χωριό μας. Όταν βρίσκω την ευκαιρία την αναζητώ ειδικά σε μέρη που υπάρχει δρυς, μέχρι στιγμής έχω ανακαλύψει πέντε υπόγεια είδη όχι όμως κάποιο είδος τρούφας. Το πιο κάτω κείμενο στην πλειονότητά του αποτελεί εισήγηση του κ. Διαμαντή Στέφανου, Φυτοπαθολόγου - Δασολόγου, Τακτικού Ερευνητή του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών ο οποίος μέσα από διαλέξεις σε πολλά μέρη της Ελλάδας προωθεί την καλλιέργεια τρούφας στη χώρα μας. Τα τελευταία χρόνια έχει μιλήσει σε αγρότες στο Δήμο Μουρεσίου και Αργαλαστής μετά από πρωτοβουλία των παραπάνω Δήμων και της Αναπτυξιακής Πηλίου.
Τι είναι οι τρούφες
Τρούφες ονομάζονται οι καρποφορίες μιας ομάδας Ασκομυκήτων που συμβιώνουν με τις ρίζες ανώτερων φυτών. Οι τρούφες είναι υπόγεια μανιτάρια, σχήματος κονδύλου και μεγέθους από 2-7 συνήθως εκατ., γκριζόμαυρα έως ωχρόλευκα, που παράγονται μέσα στο έδαφος σε βάθος από 6-15 περίπου εκατ.
Οι μύκητες που συμβιώνουν με τις ρίζες φυτών ονομάζονται μυκορριζικοί. Οι μυκηλιακές τους υφές περιβάλλουν τα λεπτά ριζικά τριχίδια των φυτών και απομυζούν από αυτά κυρίως υδατάνθρακες, ενώ οι ρίζες των φυτών ευεργετούνται ως προς την αύξηση της ικανότητάς τους να προσροφούν νερό από το έδαφος, αζωτούχες ουσίες και στοιχεία όπως κάλιο, φώσφορο, σίδηρο καθώς και ιχνοστοιχεία. Οι καρποφορίες των μυκορριζικών μυκήτων και επομένως και οι τρούφες εμφανίζονται πάντα τριγύρω από δένδρα.
Οι πρώτες αναφορές στις τρούφες ανάγονται στο 1880 π.Χ. και από τότε τα ιδιαίτερα διατροφικά τους χαρακτηριστικά εκτιμώνται από όλο τον κόσμο. Η μαύρη τρούφα Tuber melanosporum – Τούβερ το μελανόσπορο απέκτησε το όνομα «μαύρο διαμάντι», χαρακτηρισμός που δηλώνει τη μεγάλη αξία της. Οι βασιλείς της Μεσοποταμίας, οι Φαραώ και αργότερα οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι απολάμβαναν τις τρούφες που τις θεωρούσαν γευστικά μοναδικές. Ιστορικά θεωρείται ότι το «μάννα εξ ουρανού» στην Παλαιά Διαθήκη ήταν στην πραγματικότητα τρούφες του μύκητα Terfezia sp. που αναπτύσσεται ακόμη και στην έρημο. Οι Βεδουϊνοι μέχρι σήμερα χρησιμοποιούν τις τρούφες για τροφή και για φάρμακο για ερεθισμένα μάτια (συνήθης ασθένεια της ερήμου) (Τσιτσιπάτη 2004).
Για πολλά χρόνια οι τρούφες εθεωρούντο το «δώρο» των Γάλλων χοιροβοσκών όταν αυτοί έβγαζαν τους χοίρους σε δρυοδάση της περιοχής Perigord το φθινόπωρο για να βοσκήσουν βελανίδια. Καθώς οι χοίροι εντόπιζαν με την όσφρησή τους τα σημεία όπου υπήρχαν τρούφες και άρχιζαν να σκάβουν, οι χοιροβοσκοί επενέβαιναν και τις μάζευαν. (Διαμαντής 2003).
Σήμερα η συλλογή τρούφας γίνεται με ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά . Οι τρούφες αποτελούν την κορωνίδα της γεύσης και το όνειρο κάθε καλοφαγά. Φημισμένα εστιατόρια στην Ευρώπη, την Αυστραλία και τη Β. Αμερική αλλά και σε άλλες περιοχές του πλανήτη προσφέρουν θεσπέσια εδέσματα σε αστρονομικές τιμές. Οι τρούφες, ακόμη και σε πολύ μικρή ποσότητα, με το μοναδικό άρωμά τους, μετατρέπουν κοινές συνταγές σε μοναδικές απολαύσεις. Η τιμή της τρούφας στην Ευρωπαϊκή και Αμερικανική αγορά κυμαίνεται από 1.220 έως 7.000 € /χλγ. Δεν είναι σπάνια τα άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά που αναφέρουν τιμές μέχρι 8.000 € /χλγ. (Τα Νέα Σαββατοκύριακο 16/17 Ιουλίου 2005).
Δικαιολογημένα επομένως η έρευνα έχει στραφεί εδώ και χρόνια στην καλλιέργεια της τρούφας. Σήμερα, αν και η καλλιέργεια τρούφας στην Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, τις Βαλκανικές χώρες αλλά και στη Β. Αμερική και Ν. Ζηλανδία (Hall 1988) αποτελεί αναπτυσσόμενη, δυναμική και αποδοτική δραστηριότητα και η προσφορά τρούφας στην αγορά έχει αυξηθεί σημαντικά, εν τούτοις οι τιμές δε φαίνεται να έχουν μειωθεί. Είναι βέβαιο ότι η κατανάλωση τρούφας συμβαδίζει με την άνοδο του βιοτικού μας επιπέδου και επομένως αυξάνεται σταθερά και η ζήτηση ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες χώρες. Εκτιμάται ότι για αρκετές ακόμη 10ετίες η καλλιέργεια τρούφας θα αποτελεί ελκυστική διέξοδο για όσους ονειρεύονται να τα ..…οικονομήσουν εύκολα και γρήγορα!
Το ΕΘΙΑΓΕ με το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών προωθεί την καλλιέργεια τρούφας στη χώρα μας. Ενημερωτικές διαλέξεις έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία 8 χρόνια στο Αγρίνιο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, Σιδηρόνερο Ν. Δράμας, ΚΕΓΕ Δράμας, Ανήλιο Πηλίου Ν. Μαγνησίας, Τσοτύλι και Εμπόριο Ν. Κοζάνης, Γρίβα Ν. Κιλκίς, Ταξιάρχη Ν. Χαλκιδικής, κ.ά. Τεχνικές πληροφορίες δίνονται σε όλους τους ενδιαφερόμενους ενώ φυτείες έχουν ήδη ιδρυθεί σε διάφορες περιοχές της χώρες. Φυσική θερινή τρούφα Tuber aestivum βρέθηκε στο Ν. Δράμας γεγονός σημαντικό που ενισχύει την υπόθεση ότι φυσική τρούφα υπάρχει και σε δασικά οικοσυστήματα.
ΕΙΔΗ ΤΡΟΥΦΑΣ
Αναφέρονται ορισμένα που έχουν οικονομικό ενδιαφέρον : 
Tuber melanosporum. Μαύρη τρούφα του Perigord Τιμή 600 - 1200 ευρώ/κιλό. Συγκομιδή απο τέλη Νοεμβρίου ως αρχές Μαρτίου.
Tuber magnatum. Άσπρη Ιταλική τρούφα. Τιμή πάνω απο 1000 ευρώ/κιλό. Συγκομιδή το φθινόπωρο.
Tuber melanosporum. Μαύρη τρούφα του Perigord Τιμή 600 - 1200 ευρώ/κιλό. Συγκομιδή απο τέλη Νοεμβρίου ως αρχές Μαρτίου.
Tuber magnatum. Άσπρη Ιταλική τρούφα. Τιμή πάνω απο 1000 ευρώ/κιλό. Συγκομιδή το φθινόπωρο.
Tuber brumale. Χειμωνιάτικη τρούφα Τιμή 300 - 600 ευρώ/κιλό. Ωριμάζει την ίδια περίοδο με την melanosporum.
Tuber aestivum. Καλοκαιρινή τρούφα. Τιμή 200 - 400 ευρώ/κιλό. Συγκομιδη απο τέλος Μαϊου ως αρχές Σεπτεμβρίου.
Tuber uncinatum Τρούφα της Βουργουνδίας Τιμή 300 - 600 ευρώ/κιλό.Συγκομιδή απο τον Οκτώβριο ως το Δεκέμβριο. 
Tuber indicum Κινέζικη τρούφαΤιμή 100 - 200 ευρώ/κιλό.Ωριμάζει την ίδια εποχή με τη melanosporum.
Οι προαναφερόμενες τιμές είναι ενδεικτικές τιμές παραγωγού στη λιανική.
Η καλλιέργεια της τρούφας
Η καλλιέργεια αρχίζει με την προμήθεια δενδρυλλίων των οποίων το ριζικό σύστημα έχει μολυνθεί με το μυκήλιο μυκήτων του γένους Tuber. Τα σημαντικότερα είδη είναι τα Tuber magnatum (λευκή τρούφα), T. aestivum και T. aestivum subsp. uncinatum (θερινή, μαύρη τρούφα), T. melanosporum (μαύρη τρούφα) και T. brumale (χειμωνιάτικη τρούφα) τα οποία συμβιώνουν με δενδρώδη είδη όπως είναι Quercus pubescens (χνουδωτή δρυς), Q. frainetto (πλατύφυλλη δρυς), Q. ilex (αριά), Q. cerris (ευθύφλοια δρυς), Tilia sp. (φλαμουριά), Corylus avellana (φουντουκιά), Ostrya carpinifolia (οστρυά), Populus sp. (λεύκη), Carpinus orientalis (γαύρος), Cedrus sp. (κέδρος) αλλά και διάφορα πεύκα. Η εισαγωγή των δενδρυλλίων γίνεται προς το παρόν από την Ιταλία, εισάγονται δε είδη τα οποία προτιμούν υψομετρική ζώνη από 300-700 μ. περίπου και αποτελούν είδη της ελληνικής χλωρίδας (χνουδωτή δρυς, φλαμουριά και φουντουκιά).
Σημαντικό στάδιο για την καλλιέργεια τρούφας αποτελεί η σωστή εκλογή του αγρού. Ιδανικά εδάφη είναι τα ελαφρά κεκλιμένα και αμμοαργιλλώδη τα οποία στραγγίζουν καλά. Τα διάφορα είδη τρούφας έχουν διαφορετικές εδαφικές απαιτήσεις. Έτσι, οι μαύρες τρούφες προτιμούν φτωχά, αλκαλικά, ασβεστολιθικά εδάφη με οξύτητα (pH) 7,2-8,2. Η οργανική ουσία πρέπει να είναι λίγη έως μέτρια όπως και η παρουσία καλίου, αζώτου και φώσφορου. Οι μαύρες τρούφες μπορούν να αναπτύσσονται σε υψόμετρα από 300-1.000 μ., σε ξηρές περιοχές όπου οι επιλογές για άλλου είδους γεωργική εκμετάλλευση είναι περιορισμένες. Οι λευκές τρούφες είναι πιο απαιτητικές. Προτιμούν τις κοιλάδες όπου το έδαφος είναι γονιμότερο, με οξύτητα (pH) 7,2-8,0 υψόμετρο μέχρι 600 μ. και ετήσια βροχόπτωση που να ξεπερνά τα 1000 χιλ. Συνιστάται όπως οι ενδιαφερόμενοι πραγματοποιούν ανάλυση εδάφους στα κτήματά τους (τουλάχιστον εκτίμηση της οξύτητας) πριν από κάθε απόφαση για καλλιέργεια τρούφας ώστε να γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι η εκλογή αγρού είναι σωστή.
Πριν τη φύτευση ο αγρός πρέπει να οργωθεί βαθιά την άνοιξη και να φρεζαρισθεί το φθινόπωρο. Η φύτευση των δενδρυλλίων γίνεται σε φυτευτικό σύνδεσμο 4 Χ 4 έως 5 Χ 5 μ. δηλ. 50 έως 60 φυτά/στρ. Ενδείκνυται να χρησιμοποιηθούν περισσότερα από ένα δενδρώδη είδη μολυσμένα με περισσότερα από ένα είδη τρούφας και με διαφορετικό παραγωγικό κύκλο έτσι ώστε η συλλογή να γίνεται σε διαφορετικές εποχές αλλά και να μειωθεί το ρίσκο. Η χρήση φυσικών ή αζωτούχων λιπασμάτων δεν επιτρέπεται όπως δεν επιτρέπεται και η χρήση φυτοφαρμάκων. Ενδείκνυται ο έλεγχος των ζιζανίων με ελαφρύ χορτοκοπτικό μηχάνημα και το σκάλισμα τριγύρω από τα δένδρα μέχρι βάθους 5 εκατ. Όπου κατά τη θερινή περίοδο υπάρχουν περίοδοι μεγαλύτερες των 15 ημερών χωρίς βροχόπτωση τότε είναι αναγκαία η άρδευση. Καθόσον συνιστώνται κεκλιμένα εδάφη, η άρδευση είναι σχετικά εύκολη και ανέξοδη με εγκατάσταση δεξαμενής στο ανώτερο τμήμα του κτήματος και η με φυσική ροή άρδευση με μικρούς καταιωνιστήρες ή με σύστημα στάγδην.
Απαραίτητη είναι η περίφραξη της φυτείας με τσιμεντένια βάση βάθους 20 περίπου εκατ., σιδηροπασσάλους και δικτυωτό σύρμα για την προφύλαξη αρχικά των πολύτιμων δένδρων και αργότερα της τρούφας από ζώα (αγριογούρουνα, ασβούς κ.ά.), τα οποία πρέπει να σημειωθεί ότι τρελλαίνονται γι αυτές.
Συνοπτικά, τρεις είναι οι βασικές δαπάνες για την εγκατάσταση φυτείας τρουφοκαλλιέργειας:
1. Η προμήθεια των δενδρυλλίων
2. Η εγκατάσταση αρδευτικού συστήματος και
3. Η κατασκευή της περίφραξης
Συστήνεται η εγκατάσταση φυτείας σε έκταση μέχρι 3-4 στρ. Με τρέχουσες τιμές το κόστος/στρέμμα ανέρχεται σε περίπου 1.500 €. Με τη νέα νοοτροπία που έχει καλλιεργηθεί στους αγρότες της χώρα μας, πολύ συχνά οι υποψήφιοι καλλιεργητές τρούφας διερωτώνται εάν η συγκεκριμένη προσπάθεια επιδοτείται. Η απάντηση είναι αρνητική. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνούν ότι δεν υπάρχει άλλη αγροτική δραστηριότητα που με τόσο μικρή αρχική επένδυση, τόσο μικρή δεσμευμένη έκταση και χαμηλό ρίσκο υπόσχεται τόσο μεγάλες αποδόσεις.
Κατάλληλα χωράφια: Πρέπει να πληρούν τις εξής συνθήκες:
Να βρίσκονται σε υψομετρική ζώνη από 300-700 μ.,
Να είναι επικλινή (σε πλαγιές) σε ορεινά και ημιορεινά εδάφη χωρίς όμως να αποκλείονται τα σχετικά επίπεδα εάν αποστραγγίζουν ικανοποιητικά και υπάρχει ανέξοδος τρόπος άρδευσης,
Να είναι αμμοαργιλώδη, αμμοπηλώδη (μέτρια ελαφρά) ή ακόμη και χαλικώδη,
Να είναι ασβεστούχα δηλ. μέτρια αλκαλικά (με οξύτητα pH 7,3-8,2). Η πιο κατάλληλη οξύτητα για την καλλιέργεια της μαύρης χειμερινής τρούφας Tuber melanosporum είναι 7.9.
Η μέτρηση οξύτητας γίνεται σε δείγματα εδάφους από αντιπροσωπευτικό αριθμό λάκκων (4-5 τουλάχιστον για χωράφι των 2-3 στρ.). Από κάθε λάκκο παίρνεται ένα δείγμα (2 χούφτες χώμα) από βάθος 10-15 εκατ. και το δεύτερο από τον ίδιο λάκκο και από βάθος 50-60 εκατ. Τα δείγματα δεν πρέπει να αναμειχθούν.
Όταν όλες οι παραπάνω συνθήκες πληρούνται τότε δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος απαγορευτικός παράγων για την εγκατάσταση τρουφοφυτείας.
Σας συνιστώ να καλλιεργήσετε μέχρι 3 το πολύ 4 στρέμματα.
Φύτευση των δενδρυλλίων: Όπως όλα τα δένδρα, δηλ. αρχές Νοεμβρίου ή τέλη Φεβρουαρίου για νότιες περιοχές με ήπιο κλίμα. Σε ψυχρότερες περιοχές (Β. Ελλάδα) να προτιμάται ο Μάρτιος μετά τις μεγάλες παγωνιές. Για τις περισσότερες περιοχές της χώρας και για την υψομετρική ζώνη που ανέφερα σας συνιστώ την προμήθεια Χνοώδους δρυός (Quercus pubescens), φλαμουριάς (Tilia sp.) και φουντουκιάς (Corylus avellana). Το πουρνάρι (Quercus coccifera) συνιστάται για τη Νότια Ελλάδα και χαμηλότερα υψόμετρα ενώ η οστρυά (Ostrya carpinifolia) και ο γαύρος (Carpinus betulus) για τη Βόρειο Ελλάδα και μεγαλύτερο υψόμετρο. Τα διαφορετικά είδη φυτών συνιστάται να φυτεύονται σε διαφορετικές σειρές ή σε διαφορετικά σημεία του χωραφιού.
Προμήθεια δενδρυλλίων: Υπάρχουν στην Ιταλία, Γαλλία και στη Βουλγαρία. Διευθύνσεις μπορείτε να βρείτε και από το Διαδίκτυο.
Ο κ. Κώστας Γιδαράκος φυτωριούχος στην Κατερίνη φέρνει 1ετή ή 2ετή δενδρύλλια σε γλάστρες με container από την Ιταλία. Είναι αξιοπρεπής και φέρνει τα φυτά από την Perougia. Ο αριθμός τηλεφώνου στο φυτώριο είναι 23510 92092.
Ο γεωπόνος κ. Νίκος Τσούλος εισάγει φυτά κατά παραγγελία από το φυτώριο Raggi- Vivai που βρίσκεται στην Cesena, Ιταλίας (αριθμός τηλ. 6973 652588)
Για τα Βουλγάρικα μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον κ. Azad Khanaqa στο κινητό 00491 714837927 ή τον ιδιώτη κ. Παύλο Μιχαηλίδη (Κιλκίς) στον αριθμό 6977 566309.
Δεν σας συνιστώ την προμήθεια δενδρυλλίων από την Αγγλία (μέσω του Διαδικτύου) λόγω της μεγάλης διαφοράς σε γεωγραφικό πλάτος και την ακαταλληλότητα του γενετικού υλικού για τη χώρα μας.
ΕΙΔΗ ΔΕΝΔΡΩΝ
Τα δένδρα που δημιουργούν μυκόριζες με την τρούφα είναι πολλά. Παρακάτω αναφέρονται μερικά απο αυτά :
Quercus conferta
Πλατύφυλλη δρύς
Quercus pubescns
Χνουδωτή δρυς (ευαίσθητο στον ανταγωνισμό της χλόης )
Quercus ilex
Αριά (ευαίσθητο στην παγωνιά )
Quercus coccifera
Πουρνάρι
Corylus avellana
Κοινή φουντουκιά (ακατάλληλο για βαθιά εδάφη)
Ostrya carpinifolia
Οστριά
Tilla platyphyllos
Φλαμουριά
Pinus nigra
Μαύρη πεύκη
Carpinus betulus
Γαύρος
Castanea sativa
Καστανιά
Olea europaea
Ελιά (το πλέον δένδρο κατάλληλο για τη νότια Ελλάδα)
Καλλιέργεια:
Βαθύ όργωμα πριν την εγκατάσταση και φρεζάρισμα –ισοπέδωμα του χωραφιού πριν τη φύτευση.
Σε πολύ φτωχά χωράφια μπορεί να επιτραπεί μόνο μία φορά οργανική λίπανση πριν από τη φύτευση. Κατά κανόνα όμως απαγορεύονται τα λιπάσματα και κάθε μορφής φυτοφάρμακα.
Είναι αναγκαίος ο έλεγχος των ζιζανίων με ελαφρύ χορτοκοπτικό μηχάνημα ή επιφανειακό φρεζάρισμα μέχρι βάθους 3-5 εκατ. (καλύτερη είναι η χρήση καταστροφέα). Βαριά μηχανήματα πρέπει να αποφεύγονται διότι συμπιέζουν το έδαφος.
Αν χρησιμοποιηθούν φουντουκιές συνιστάται να απομακρύνονται τα φύλλα το φθινόπωρο διότι οξυνίζουν το έδαφος.
Αν υπάρχουν περίοδοι ανομβρίας πλέον των 15 ημερών κατά την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου-Σεπτεμβρίου τότε χρειάζονται ποτίσματα. Συνιστάται η εγκατάσταση πλαστικής δεξαμενής στο υψηλότερο σημείο του κτήματος και συστήματος στάγδην άρδευσης.
Συλλογή: Με εκπαιδευμένα σκυλιά ή χοιρίδια. Κατάλληλες ράτσες σκύλων Λαμπραντόρ, Γκριφόν, Επανιέλ Μπρετόν, Αγγλικά Πόϊντερ. Αρκετοί συλλέκτες χρησιμοποιούν και ημίαιμα σκυλιά.
Αποθήκευση: Η νωπή τρούφα επιτυγχάνει την υψηλότερη τιμή. Συντηρείται και σε βάζα ή ελαιόλαδο (παράγεται το τρουφόλαδο που πωλείται από 50-110 λίτρο). Μεταποιείται σε πάστα τρούφας. Νωπή συντηρείται στη συντήρηση (ψυγείο) για 7-10 ημέρες.
Η πρώτη Ελληνική παραγωγή πιστεύω ότι θα απορροφηθεί σε εθνικό επίπεδο από ξενοδοχεία, μεγάλα καταστήματα τροφίμων (π.χ. Βασιλόπουλος) και Γαλλικά, Ιταλικά και εκλεκτά Ελληνικά εστιατόρια. Η υπερπαραγωγή μπορεί να εξαχθεί διότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον στην Ευρώπη.
Απόδοση: Δεν θα ήθελα να δεσμευτώ με αριθμούς. Πάντως η στρεμματική απόδοση/χρόνο/στρ. με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς υπολογίζεται σε 1.000-1.500 Ευρώ.
Βιβλιογραφία
Διαμαντής, Σ., 2003. Η καλλιέργεια της τρούφας. Παν-Θηρας, ΚΟΜΘ, 188-191.
Hall, I., 1988. Towards a truffle industry in New Zeland. Proc. “Atti del 2o Congresso
Internazionale sul Tartufo”. Spoleto, 23-27 Nov. 1988.
Τσιτσιπάτη, Β., 2004. Οικονομική ανάλυση και αξιολόγηση της συνδυασμένης
καλλιέργειας του δασικού είδους Corylus avellana με το μύκητα Tuber melanosporum. Μεταπτυχ. Διατριβή, ΑΠΘ, Τμήμα Δασολογίας & Φυσ. Περιβάλλοντος, 1-105.
Tuber indicum Κινέζικη τρούφαΤιμή 100 - 200 ευρώ/κιλό.Ωριμάζει την ίδια εποχή με τη melanosporum.
Οι προαναφερόμενες τιμές είναι ενδεικτικές τιμές παραγωγού στη λιανική.
Η καλλιέργεια της τρούφας
Η καλλιέργεια αρχίζει με την προμήθεια δενδρυλλίων των οποίων το ριζικό σύστημα έχει μολυνθεί με το μυκήλιο μυκήτων του γένους Tuber. Τα σημαντικότερα είδη είναι τα Tuber magnatum (λευκή τρούφα), T. aestivum και T. aestivum subsp. uncinatum (θερινή, μαύρη τρούφα), T. melanosporum (μαύρη τρούφα) και T. brumale (χειμωνιάτικη τρούφα) τα οποία συμβιώνουν με δενδρώδη είδη όπως είναι Quercus pubescens (χνουδωτή δρυς), Q. frainetto (πλατύφυλλη δρυς), Q. ilex (αριά), Q. cerris (ευθύφλοια δρυς), Tilia sp. (φλαμουριά), Corylus avellana (φουντουκιά), Ostrya carpinifolia (οστρυά), Populus sp. (λεύκη), Carpinus orientalis (γαύρος), Cedrus sp. (κέδρος) αλλά και διάφορα πεύκα. Η εισαγωγή των δενδρυλλίων γίνεται προς το παρόν από την Ιταλία, εισάγονται δε είδη τα οποία προτιμούν υψομετρική ζώνη από 300-700 μ. περίπου και αποτελούν είδη της ελληνικής χλωρίδας (χνουδωτή δρυς, φλαμουριά και φουντουκιά).
Σημαντικό στάδιο για την καλλιέργεια τρούφας αποτελεί η σωστή εκλογή του αγρού. Ιδανικά εδάφη είναι τα ελαφρά κεκλιμένα και αμμοαργιλλώδη τα οποία στραγγίζουν καλά. Τα διάφορα είδη τρούφας έχουν διαφορετικές εδαφικές απαιτήσεις. Έτσι, οι μαύρες τρούφες προτιμούν φτωχά, αλκαλικά, ασβεστολιθικά εδάφη με οξύτητα (pH) 7,2-8,2. Η οργανική ουσία πρέπει να είναι λίγη έως μέτρια όπως και η παρουσία καλίου, αζώτου και φώσφορου. Οι μαύρες τρούφες μπορούν να αναπτύσσονται σε υψόμετρα από 300-1.000 μ., σε ξηρές περιοχές όπου οι επιλογές για άλλου είδους γεωργική εκμετάλλευση είναι περιορισμένες. Οι λευκές τρούφες είναι πιο απαιτητικές. Προτιμούν τις κοιλάδες όπου το έδαφος είναι γονιμότερο, με οξύτητα (pH) 7,2-8,0 υψόμετρο μέχρι 600 μ. και ετήσια βροχόπτωση που να ξεπερνά τα 1000 χιλ. Συνιστάται όπως οι ενδιαφερόμενοι πραγματοποιούν ανάλυση εδάφους στα κτήματά τους (τουλάχιστον εκτίμηση της οξύτητας) πριν από κάθε απόφαση για καλλιέργεια τρούφας ώστε να γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι η εκλογή αγρού είναι σωστή.
Πριν τη φύτευση ο αγρός πρέπει να οργωθεί βαθιά την άνοιξη και να φρεζαρισθεί το φθινόπωρο. Η φύτευση των δενδρυλλίων γίνεται σε φυτευτικό σύνδεσμο 4 Χ 4 έως 5 Χ 5 μ. δηλ. 50 έως 60 φυτά/στρ. Ενδείκνυται να χρησιμοποιηθούν περισσότερα από ένα δενδρώδη είδη μολυσμένα με περισσότερα από ένα είδη τρούφας και με διαφορετικό παραγωγικό κύκλο έτσι ώστε η συλλογή να γίνεται σε διαφορετικές εποχές αλλά και να μειωθεί το ρίσκο. Η χρήση φυσικών ή αζωτούχων λιπασμάτων δεν επιτρέπεται όπως δεν επιτρέπεται και η χρήση φυτοφαρμάκων. Ενδείκνυται ο έλεγχος των ζιζανίων με ελαφρύ χορτοκοπτικό μηχάνημα και το σκάλισμα τριγύρω από τα δένδρα μέχρι βάθους 5 εκατ. Όπου κατά τη θερινή περίοδο υπάρχουν περίοδοι μεγαλύτερες των 15 ημερών χωρίς βροχόπτωση τότε είναι αναγκαία η άρδευση. Καθόσον συνιστώνται κεκλιμένα εδάφη, η άρδευση είναι σχετικά εύκολη και ανέξοδη με εγκατάσταση δεξαμενής στο ανώτερο τμήμα του κτήματος και η με φυσική ροή άρδευση με μικρούς καταιωνιστήρες ή με σύστημα στάγδην.
Απαραίτητη είναι η περίφραξη της φυτείας με τσιμεντένια βάση βάθους 20 περίπου εκατ., σιδηροπασσάλους και δικτυωτό σύρμα για την προφύλαξη αρχικά των πολύτιμων δένδρων και αργότερα της τρούφας από ζώα (αγριογούρουνα, ασβούς κ.ά.), τα οποία πρέπει να σημειωθεί ότι τρελλαίνονται γι αυτές.
Συνοπτικά, τρεις είναι οι βασικές δαπάνες για την εγκατάσταση φυτείας τρουφοκαλλιέργειας:
1. Η προμήθεια των δενδρυλλίων
2. Η εγκατάσταση αρδευτικού συστήματος και
3. Η κατασκευή της περίφραξης
Συστήνεται η εγκατάσταση φυτείας σε έκταση μέχρι 3-4 στρ. Με τρέχουσες τιμές το κόστος/στρέμμα ανέρχεται σε περίπου 1.500 €. Με τη νέα νοοτροπία που έχει καλλιεργηθεί στους αγρότες της χώρα μας, πολύ συχνά οι υποψήφιοι καλλιεργητές τρούφας διερωτώνται εάν η συγκεκριμένη προσπάθεια επιδοτείται. Η απάντηση είναι αρνητική. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνούν ότι δεν υπάρχει άλλη αγροτική δραστηριότητα που με τόσο μικρή αρχική επένδυση, τόσο μικρή δεσμευμένη έκταση και χαμηλό ρίσκο υπόσχεται τόσο μεγάλες αποδόσεις.
Κατάλληλα χωράφια: Πρέπει να πληρούν τις εξής συνθήκες:
Να βρίσκονται σε υψομετρική ζώνη από 300-700 μ.,
Να είναι επικλινή (σε πλαγιές) σε ορεινά και ημιορεινά εδάφη χωρίς όμως να αποκλείονται τα σχετικά επίπεδα εάν αποστραγγίζουν ικανοποιητικά και υπάρχει ανέξοδος τρόπος άρδευσης,
Να είναι αμμοαργιλώδη, αμμοπηλώδη (μέτρια ελαφρά) ή ακόμη και χαλικώδη,
Να είναι ασβεστούχα δηλ. μέτρια αλκαλικά (με οξύτητα pH 7,3-8,2). Η πιο κατάλληλη οξύτητα για την καλλιέργεια της μαύρης χειμερινής τρούφας Tuber melanosporum είναι 7.9.
Η μέτρηση οξύτητας γίνεται σε δείγματα εδάφους από αντιπροσωπευτικό αριθμό λάκκων (4-5 τουλάχιστον για χωράφι των 2-3 στρ.). Από κάθε λάκκο παίρνεται ένα δείγμα (2 χούφτες χώμα) από βάθος 10-15 εκατ. και το δεύτερο από τον ίδιο λάκκο και από βάθος 50-60 εκατ. Τα δείγματα δεν πρέπει να αναμειχθούν.
Όταν όλες οι παραπάνω συνθήκες πληρούνται τότε δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος απαγορευτικός παράγων για την εγκατάσταση τρουφοφυτείας.
Σας συνιστώ να καλλιεργήσετε μέχρι 3 το πολύ 4 στρέμματα.
Φύτευση των δενδρυλλίων: Όπως όλα τα δένδρα, δηλ. αρχές Νοεμβρίου ή τέλη Φεβρουαρίου για νότιες περιοχές με ήπιο κλίμα. Σε ψυχρότερες περιοχές (Β. Ελλάδα) να προτιμάται ο Μάρτιος μετά τις μεγάλες παγωνιές. Για τις περισσότερες περιοχές της χώρας και για την υψομετρική ζώνη που ανέφερα σας συνιστώ την προμήθεια Χνοώδους δρυός (Quercus pubescens), φλαμουριάς (Tilia sp.) και φουντουκιάς (Corylus avellana). Το πουρνάρι (Quercus coccifera) συνιστάται για τη Νότια Ελλάδα και χαμηλότερα υψόμετρα ενώ η οστρυά (Ostrya carpinifolia) και ο γαύρος (Carpinus betulus) για τη Βόρειο Ελλάδα και μεγαλύτερο υψόμετρο. Τα διαφορετικά είδη φυτών συνιστάται να φυτεύονται σε διαφορετικές σειρές ή σε διαφορετικά σημεία του χωραφιού.
Προμήθεια δενδρυλλίων: Υπάρχουν στην Ιταλία, Γαλλία και στη Βουλγαρία. Διευθύνσεις μπορείτε να βρείτε και από το Διαδίκτυο.
Ο κ. Κώστας Γιδαράκος φυτωριούχος στην Κατερίνη φέρνει 1ετή ή 2ετή δενδρύλλια σε γλάστρες με container από την Ιταλία. Είναι αξιοπρεπής και φέρνει τα φυτά από την Perougia. Ο αριθμός τηλεφώνου στο φυτώριο είναι 23510 92092.
Ο γεωπόνος κ. Νίκος Τσούλος εισάγει φυτά κατά παραγγελία από το φυτώριο Raggi- Vivai που βρίσκεται στην Cesena, Ιταλίας (αριθμός τηλ. 6973 652588)
Για τα Βουλγάρικα μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον κ. Azad Khanaqa στο κινητό 00491 714837927 ή τον ιδιώτη κ. Παύλο Μιχαηλίδη (Κιλκίς) στον αριθμό 6977 566309.
Δεν σας συνιστώ την προμήθεια δενδρυλλίων από την Αγγλία (μέσω του Διαδικτύου) λόγω της μεγάλης διαφοράς σε γεωγραφικό πλάτος και την ακαταλληλότητα του γενετικού υλικού για τη χώρα μας.
ΕΙΔΗ ΔΕΝΔΡΩΝ
Τα δένδρα που δημιουργούν μυκόριζες με την τρούφα είναι πολλά. Παρακάτω αναφέρονται μερικά απο αυτά :
Quercus conferta
Πλατύφυλλη δρύς
Quercus pubescns
Χνουδωτή δρυς (ευαίσθητο στον ανταγωνισμό της χλόης )
Quercus ilex
Αριά (ευαίσθητο στην παγωνιά )
Quercus coccifera
Πουρνάρι
Corylus avellana
Κοινή φουντουκιά (ακατάλληλο για βαθιά εδάφη)
Ostrya carpinifolia
Οστριά
Tilla platyphyllos
Φλαμουριά
Pinus nigra
Μαύρη πεύκη
Carpinus betulus
Γαύρος
Castanea sativa
Καστανιά
Olea europaea
Ελιά (το πλέον δένδρο κατάλληλο για τη νότια Ελλάδα)
Καλλιέργεια:
Βαθύ όργωμα πριν την εγκατάσταση και φρεζάρισμα –ισοπέδωμα του χωραφιού πριν τη φύτευση.
Σε πολύ φτωχά χωράφια μπορεί να επιτραπεί μόνο μία φορά οργανική λίπανση πριν από τη φύτευση. Κατά κανόνα όμως απαγορεύονται τα λιπάσματα και κάθε μορφής φυτοφάρμακα.
Είναι αναγκαίος ο έλεγχος των ζιζανίων με ελαφρύ χορτοκοπτικό μηχάνημα ή επιφανειακό φρεζάρισμα μέχρι βάθους 3-5 εκατ. (καλύτερη είναι η χρήση καταστροφέα). Βαριά μηχανήματα πρέπει να αποφεύγονται διότι συμπιέζουν το έδαφος.
Αν χρησιμοποιηθούν φουντουκιές συνιστάται να απομακρύνονται τα φύλλα το φθινόπωρο διότι οξυνίζουν το έδαφος.
Αν υπάρχουν περίοδοι ανομβρίας πλέον των 15 ημερών κατά την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου-Σεπτεμβρίου τότε χρειάζονται ποτίσματα. Συνιστάται η εγκατάσταση πλαστικής δεξαμενής στο υψηλότερο σημείο του κτήματος και συστήματος στάγδην άρδευσης.
Συλλογή: Με εκπαιδευμένα σκυλιά ή χοιρίδια. Κατάλληλες ράτσες σκύλων Λαμπραντόρ, Γκριφόν, Επανιέλ Μπρετόν, Αγγλικά Πόϊντερ. Αρκετοί συλλέκτες χρησιμοποιούν και ημίαιμα σκυλιά.
Αποθήκευση: Η νωπή τρούφα επιτυγχάνει την υψηλότερη τιμή. Συντηρείται και σε βάζα ή ελαιόλαδο (παράγεται το τρουφόλαδο που πωλείται από 50-110 λίτρο). Μεταποιείται σε πάστα τρούφας. Νωπή συντηρείται στη συντήρηση (ψυγείο) για 7-10 ημέρες.
Η πρώτη Ελληνική παραγωγή πιστεύω ότι θα απορροφηθεί σε εθνικό επίπεδο από ξενοδοχεία, μεγάλα καταστήματα τροφίμων (π.χ. Βασιλόπουλος) και Γαλλικά, Ιταλικά και εκλεκτά Ελληνικά εστιατόρια. Η υπερπαραγωγή μπορεί να εξαχθεί διότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον στην Ευρώπη.
Απόδοση: Δεν θα ήθελα να δεσμευτώ με αριθμούς. Πάντως η στρεμματική απόδοση/χρόνο/στρ. με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς υπολογίζεται σε 1.000-1.500 Ευρώ.
Βιβλιογραφία
Διαμαντής, Σ., 2003. Η καλλιέργεια της τρούφας. Παν-Θηρας, ΚΟΜΘ, 188-191.
Hall, I., 1988. Towards a truffle industry in New Zeland. Proc. “Atti del 2o Congresso
Internazionale sul Tartufo”. Spoleto, 23-27 Nov. 1988.
Τσιτσιπάτη, Β., 2004. Οικονομική ανάλυση και αξιολόγηση της συνδυασμένης
καλλιέργειας του δασικού είδους Corylus avellana με το μύκητα Tuber melanosporum. Μεταπτυχ. Διατριβή, ΑΠΘ, Τμήμα Δασολογίας & Φυσ. Περιβάλλοντος, 1-105.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου